Toen ik vanochtend mijn zoon naar school bracht, moest ik er weer aan denken: data en de stad. En ik besefte me dat die koppeling zo onlogisch lijkt als je vanaf de straat naar de stad kijkt. Ik bedoel je ziet het niet, je hoort het niet en voelt het niet. Dus is het er dan wel? En wat heeft het met mij te maken? De afgelopen maanden ben ik namelijk betrokken bij het ontwikkelen van een expositie over data, bewoners en de toekomst van de stad samen met data-ontwerpbureau CLEVER°FRANKE. En ik leer daar ontzettend veel van, ook over hoe ontzettend veel ik nog te leren heb.
Ik moet eerlijk bekennen: des te meer ik me in het onderwerp verdiep, des te meer ik de neiging heb direct om te keren. Ik wil namelijk niet weten dat mensen straks misschien met een grote foto te zien zijn op straat als ze door rood lopen. Ik wil niet weten dat mijn zoekopdrachten op het internet allerlei kennis sturen naar bedrijven die mij vervolgens weer direct proberen over te halen van alles te kopen. Ik stak hierover echt letterlijk mijn kop in het zand (“hey die laarsjes wilde ik net hebben, dat is toevallig”) tot die keer dat ik Hema handdoeken wilde kopen en nog weken daarna bij elke actie op internet ineens Hema handdoeken door mijn scherm zag wandelen. Ik heb zelfs een keer tegen mijn laptop geschreeuwd : “ik heb ze ondertussen allang gekocht!”.
En toch: des te meer ik over data te weten kom, des te meer ik ook geïntrigeerd raak. Wauw, de kansen! Ik was bij de presentatie van Fábio Duarte van MIT – Massachusetts Institute of Technology in de Verenigde Staten (die man schijnt nogal belangrijk te zijn) waarin hij liet zien dat de juiste data ervoor kan zorgen dan er zo’n 50% minder taxi’s hoeven te rijden in New York. Wat!? Of kijk naar een project van RAUM vorig jaar, ‘Hallo Lantaarnpaal Utrecht’ waar je in gesprek kon gaan met het straatmeubilair via kunstmatige intelligentie. Stel je voor dat je straks een gesprek kan aanknopen met een lantaarnpaal over wat er allemaal verbeterd kan worden aan de straat:, “Nou een iets minder fel lampje zou fijn zijn?”.
Helemaal fascinerend vind ik de kaarten die je de stad op een nieuwe manier laten zien via data. Ken je die kaarten? Met allerlei lichtpuntjes in allerlei kleuren die bijvoorbeeld vertellen waar de meeste energieverbruik is in de stad. Dan zie je die onzichtbare stad: een stad die er ook is, maar die je met het blote oog gewoon niet kan waarnemen.
In discussies over data gaat het natuurlijk ook over de gevaren: privacy, public shaming, data als vervanger van menselijke intelligentie. Hier goed mee omgaan als stad is ontzettend belangrijk. Maar wat ik nu zo graag zou willen weten is waar bijvoorbeeld Michiel de Lange van de Universiteit Utrecht het ook over heeft: hoe we data kunnen inzetten om bewoners meer bij de stad te betrekken. Denk bijvoorbeeld aan een thema als eenzaamheid. Dat we weten waar de mensen zijn die eenzaam zijn (en die willen dat anderen dat ook weten) en een kopje koffie met hen kunnen drinken. Als dat zou kunnen, dan komen we echt tot nieuwe manieren om mensen een stem te geven in het vormgeven van de stad.
Donica Buisman, directeur RAUM
Deze column stond in de september editie van uitLEVEN! van de Utrechtse DUIC. De DUIC heeft een oplage van 55.000.
illustratie: Steffie Padmos voor Cirque du Data RAUM
