• De (ideale) relatie tussen tijdelijke ingrepen in de publieke ruimte en structurele planvorming;
• Een zo divers mogelijke groep gebruikers als startpunt voor het programmeren en ontwerpen van pleinen, parken en straten;
• Het creëren van een gevoel van eigenaarschap bij verschillende belanghebbenden voor hun omgeving.

Om deze onderwerpen verder uit te diepen wil State of Flux elk half jaar samenwerken met een student die onderzoek wil doen binnen (één van) deze onderwerpen. Wil jij gebruikers interviewen over hun ideale publieke ruimte en hun rol in het realiseren hiervan? Ben je net als ons nieuwsgierig hoe je bijvoorbeeld tijdelijk groen kan toepassen op een stenen plein? Wil je meer weten over inclusieve methodieken voor planontwikkeling? Of heb je een eigen idee waar je mee aan de slag wilt gaan? Stuur ons je idee voor onderzoek met CV en motivatie. Het soort opleiding dat je volgt vinden wij daarbij minder belangrijk dan ambitie en passie. Hopelijk tot snel!

State of Flux is een pionierende organisatie die pleinen, parken en straten transformeert tot dynamische plekken. Ons doel is het creëren van publieke ruimten waar verschillende mensen en ideeën elkaar als vanzelfsprekend kunnen ontmoeten. Onze missie is een motor te zijn voor inclusieve en inspirerende steden.

We zijn aan de slag! December 2015 was de programmastrategie voor het Buikslotermeerplein klaar. Trots zijn we: op alle mooie mensen die hieraan hebben bijgedragen en de energie die voortkwam uit het proces. 28 mei gingen we officieel van start met ‘Grote Plein’. De nieuwe naam voor de uitvoer van de programmastrategie. Elk seizoen programmeren we activiteiten met bewoners en ondernemers en werken we aan het verbeteren van de openbare ruimte.

In de ‘Zomer van ‘t Grote Plein’ bracht State of Flux met o.a. Stichting Cleopatra, Marcia San-A-Jon van Kids Wishing Well, Proeftuin de Luwte, De Lokatie en bewoners uit Plan Van Gool elke woensdag programma ‘Voor de Kids, elke zaterdag evenementen’ en werd er samen geklust aan het gebied. Het voetgangersgebied bij het parkeerveld is opgeknapt i.s.m. onder andere het ROC, de Volksbond, Kwekerij Jonkman en aannemersbedrijf Wagelaar. De gemeente Amsterdam, markt Buikslotermeerplein, Stichting DOEN, het Breedschap en woningcorporatie Ymere sponsorden Grote Plein.

Tijdens het najaar- en winterprogramma van 2016 gaan we verder met het ontwikkelen van evenementen i.s.m. belanghebbenden en werken we met hen aan het opknappen van het viaduct en het toevoegen van speelelementen voor kinderen.

Vanaf september 2015 gaan we aan de slag met het neerleggen van de gezamenlijke programmastrategie voor het Buikslotermeerplein. Twintig belanghebbenden bepalen in vier co-creatiesessies waar het gebied de komende vijf jaar heen moet. De groep bestaat voor 60% uit buurtpartijen en ondernemers, 25% gemeente en instellingen en 15% creatieven die actief zijn in de omgeving.

We organiseren daarnaast een aantal brainstormsessies met innovatieve experts en een publieksevent waarin we de wensen van een groter publiek ophalen. Zo zetten we op strategische wijze (tijdelijke) programmering neer die de verblijfsfunctie van de publieke ruimte versterkt én publiek trekt. Ons doel: de potentie van het gebied vergroten door het op korte termijn op een hoger plan te trekken. Onze focus ligt op het ‘marktplein’ en de route vanaf de metro die vanaf eind 2017 Noord met Zuid gaat verbinden. We maken daarnaast de connectie met de wijken ‘De Kleine Wereld’ en ‘Plan van Gool’.

O.a. volgende partijen hebben zich momenteel aangesloten bij dit traject: het ROC, Ymere, Eigen Haard, de Modestraat, Stadsdeel Amsterdam-Noord, ontwikkelingsbedrijf van de gemeente Amsterdam, bewoners Elzenhagen, bewoners rondom De Buurtkamer, Proeftuin de Luwte, De Lokatie, de markt en de kermis. Iedereen aan tafel betaalt mee om zo gedeelde verantwoordelijkheid te creëren.

Het Over het IJ Festival 2015 is anders dan anders. Natuurlijk kan je er heerlijk theater op locatie gaan bekijken, maar we willen meer zijn. Meer laten zien, meer verbinden dan slechts bezoekers aan makers. We zijn op zoek naar verbinding met de stad, met de samenleving. Het heeft alles te maken met relevantie enerzijds en betrokkenheid anderzijds.

Hoe zorg je voor ware impact, hoe betrek je de bezoeker bij het festival? Het antwoord op beide vragen is hetzelfde: werk vanuit het lokale, vanuit wat mensen bezig houdt en (in dit geval) vanuit de NDSM-werf. Praat er niet over, maar maak het mee: ervaar wat een plek werkelijk is. Daarom gaan we met de architectonisch theatrale installatie Sketch de wijken in om op te halen wat bewoners zelf willen met hun stad, daarom vragen we theatermakers om zes maanden Amsterdam-Noord in te gaan. Geheel vrij. Ervaar zelf maar wat je meemaakt en wat je daarover wilt vertellen of aan kan bijdragen. Daarom maken onze zeecontainermakers een voorstelling over De Stad van Morgen. Daarom is er niet één festivalhart, maar drie om zo de NDSM-werf werkelijk te ervaren en er als festival symbiotisch onderdeel van te zijn.

Gaat er weleens iets fout in dit experiment? Jazeker. Gelukkig maar. Wat is een zoektocht zonder fouten? Als festival leren we ervan en met ons hopelijk bewoners, buurten en bezoekers ook. Het doel is de ontdekkingstocht, het avontuur aangaan. Zo leren we niet alleen iets over onze omgeving maar vooral (en belangrijker misschien nog wel) over onszelf. Want wij zijn het hart van de stad, het hart van de samenleving en het hart van het Over het IJ Festival. Wij als bezoekers, makers, kunstenaars, bewoners en ondernemers. Wij moeten onszelf ‘pushen’ om elke dag opnieuw het onderzoek aan te willen gaan. Om werkelijk betekenis te geven. Niet alleen aan onze eigen kleine wereld, maar vooral aan die van anderen. Zo maken we zelf onze stad en onze samenleving. Samen.

Donica Buisman

Projectleider Stad van Morgen

15 april 2015/ 27 mei 2015

Er is een discussie gaan de over de toekomst van het nieuwe stadmaken in Nederland. Hoe ziet die eruit? Zullen nieuwe stadmakers over tien jaar een vaste rol hebben in gebiedsontwikkeling? Waar sommigen zich zorgen maken dat het met het einde van crisis ook het grote geld weer de hoofdrol gaat spelen -zie bijvoorbeeld de ontwikkelingen rond het Overhoeksgebied in Amsterdam-Noord- zijn anderen overtuigd dat het niet gaat om het één of het ander: wat je ziet is een steeds grotere diversiteit aan vormen van gebiedsontwikkeling. Wanneer je als stad maatwerk wilt leveren, is het hard nodig dat je meer mogelijkheden voor handen hebt om dat op te pakken.

Wat ik zie, is dat veel traditionele gebiedsontwikkelaars -het worden er steeds minder maar toch- sceptisch zijn over al die nieuwe partijen die zich tegen ‘hun’ gebied aan bemoeien. Het is vooral “leuke-dingen-doen” waar natuurlijk niemand tegen is, maar werkelijke verandering brengt het volgens hen niet teweeg. Ook op het Buikslotermeerplein, waar ik bezig ben om samen met de belanghebbenden een ‘programma-strategie’ voor de tussentijd neer te leggen, vragen sommigen zich af wat je nu werkelijk kan toevoegen vanuit programmering.

Ik zie bij elke nieuwe stadmaker dat programmering een belangrijk -zo niet cruciaal- onderdeel is van hun methodiek. Het activeert mensen en brengt ze bij elkaar, zorgt voor verbetering van de verblijfsplek op korte termijn en zet het gebied op de kaart. Kijk naar Glamourmanifest met haar ‘conversation starters’ zoals bloembollen planten en champagneborrels, naar MeerMerwede met events als Merwede Leeft! en Merwede Maakt!, naar Freehouse en de Afrikaandermarkt, naar de mobiele tuinen op het Westplein in Utrecht of naar de Noorderparkkamer en haar Noorderparkbar. Het nieuwe stadmaken begint blijkbaar met het inzetten van flexibel programma op het gebied van kunst en cultuur, vormgeving en groen.

[Merwede Maakt! foto Hanne Nijhuis Culturele Zondagen]

Is dat slechts “leuke-dingen-doen”? Nee. Tijdelijke en inclusieve acties vormen de basis van toekomstig gebruik. Het is de pijler voor activatie van gebruikers, het fundament voor experiment en daarmee de grond voor kennis die meegenomen kan worden in meer structurele planvorming. Cherry on the cake: je kan op korte termijn een gebied op een hoger plan trekken.

Strategisch programmeren moet gezien gaan worden voor de waarde die het vertegenwoordigt, als vast onderdeel van het (her)ontwikkelen van gebieden. Het is tijd om respect te geven aan “leuke-dingen-doen”. Alleen dan krijgen lokale organisaties de status en ruimte die ze nodig hebben om werkelijk een verschil te maken. Zonder de onnodige extra energie die het kost om de juiste startpositie te verwerven.

Deze blog is (in iets gewijzigde vorm) op 27 mei ook geplaatst op Ruimtevolk.

Donica Buisman, oprichter van State of Flux, is bezig met een drieluik over het programmeren van publieke ruimten: een boek, een toolkit en de praktijk –het Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord. In ‘Notes to Self’ vertelt ze ongeveer 1x in de twee weken over haar ervaringen en de kennis die ze opdoet. Maximaal 1 A4, 1 uur werk en 600 woorden. Just getting it out there. Het doel: delen en leren.

Volg Donica via Twitter, Facebook of geef je op voor de nieuwsbrief van State of Flux.

2015 was voor State of Flux een spannend jaar. Wij hebben drie projecten opgestart om het gebruik van publieke ruimten in onze steden te maximaliseren. Alle projecten brengen we in 2016 naar ‘the next level': met het Buikslotermeerplein gaan we van start met de uitvoer van de gezamenlijke programmastrategie, de vervolgaanvraag voor de doorontwikkeling van de toolkit ligt bij het Stimuleringsfonds en voor het boek hebben de eerste interviews plaatsgevonden.

Praktijkcase Buikslotermeerplein Amsterdam-Noord

State of Flux gaat -in co-creatie met belanghebbenden- het Buikslotermeerplein de komende jaren op een hoger plan te tillen. Ons middel: strategisch programmeren op het gebied van design, kunst & cultuur en groen vanuit co-creatie. De bestaande kracht en programmering van het gebied is het uitgangspunt. In samenwerking met een kerngroep van twintig partijen uit het gebied is nu de programmastrategie neergelegd. Vanaf het voorjaar kan je de eerste resultaten zien, dan gaan we van start met evenementen en het verbeteren van verblijfsplekken in het gebied. Al doende leren we steeds meer over het gezamenlijk programmeren van gebieden.

Internationale toolkit publieke ruimte

We gaan een spel ontwikkelen waarmee ook anderen in co-creatie hun publieke ruimte kunnen revitaliseren. Het doel is meer mensen in staat te stellen zelf aan de slag te gaan met hun omgeving. Het Stimuleringsfonds ondersteunde dit project met een startsubsidie vanuit de deelregeling architectuur. Hubbub -a playful design consultancy and studio for playful products- liep mee met het neerleggen van de programmastrategie voor het Buikslotermeerplein en legde -afgelopen december- het design concept voor ‘Fluxkit’ (werktitel) neer. “Fluxkit is a physical toolbox for engaged citizens to collaboratively create programmes for their public spaces.”. In maart hopen we een honorering te krijgen van het Stimuleringsfonds voor de doorontwikkeling van deze internationale toolkit. Dan begint de zoektocht naar testcases in binnen- en buitenland.

Boek programmeren publieke ruimte

Donica Buisman, oprichter van State of Flux, schrijft een boek over het programmeren van publieke ruimten. Over het belang van onze publieke ruimten voor de stad, hoe de nieuwe samenleving vraagt om nieuwe manieren van ontwerpen en de noodzaak van programmering voor een innovatieve en verbonden samenleving. Haar visie en ervaringen koppelt ze aan vakliteratuur en interviews met experts op het gebied van publieke ruimten en programmering. Begeleider: prof. dr. René Boomkens (UvA).

Over het IJ Festival is het zomerse theaterfestival van Amsterdam. Het festival nam van 2 t/m 12 juli 2015 weer elf dagen lang bezit van de NDSM-werf en spreidde zich vanuit daar uit langs de oevers van het IJ. Jonge, talentvolle theatermakers stonden naast bekende namen op diverse spannende locaties om hun verhaal aan het publiek te presenteren. Het Over het IJ Festival trekt jaarlijks zo’n 30.000 bezoekers.

Over het IJ Festival koppelde in 2015 kunst direct aan de stad en nam de transformerende rol van de kunstenaar als basis van haar programma. Het festival streeft naar stadskunst die betrokken en innovatief is: die ware impact genereert op de stad. Kunst die enerzijds ruimte laat aan het bestaande en voortbouwt op de kracht van een plek en anderzijds op zoek gaat naar innovaties die een bijdrage leveren aan een meer leefbare omgeving.

Over het IJ Festival wil ook de komende jaren de specifieke verbinding aangaan met de bewoners van de wijken en leefgemeenschappen rondom het festival. Het festival onderzoekt in ‘De Stad van Morgen’ specifiek de rollen die kunstenaars in Amsterdam-Noord en in Nederland binnen hun werk(terrein) op zich aan het nemen zijn. In 2015 waren dit de kunstenaar als architect, social designer en verduurzamer. Een programma met een symbiotische relatie tussen kunst, kennis en transformatie. In samenwerking met Pakhuis de Zwijger organiseert het Over het IJ Festival een vervolg van dit programma in seizoen 2015/2016.

OPDRACHT

Wat heeft de nieuwe stedelingen als belangrijkste wensen voor de bibliotheek van de toekomst? De opdrachtgever, Bibliotheek Utrecht, heeft behoefte aan een vernieuwingsslag en kijkt naar nieuwe locaties voor zijn hoofdvestiging.

WERKWIJZE

Een groep van twintig jonge stedelingen (18-23) ging in co-creatiesessies* met het vraagstuk aan de slag. Het resultaat was een prototype van de bibliotheek van de toekomst die werd gepresenteerd op de Culturele Zondag DE STAD DE TOEKOMST. In juni 2013 vond een verkennende sessie plaats over het vraagstuk van de bibliotheek en vier andere vraagstukken uit de stad. Dit werd opgevolgd door drie werksessies in december 2013. De vijf basis ingrediënten van de co-creatiesessies: een helder vraagstuk (doel), co-creatie (vorm), input van vijf experts (inhoud) waaronder Yuri van Geest (Singularity University) en Tom van de Wetering (SETUP), drie bijzondere sessielocaties (inspiratie) en een groep enthousiastelingen die vanuit hun intrinsieke motivatie aan de slag wilden met het onderwerp.

De jonge stedelingen hebben in januari 2014 hun slotdocument aangeleverd. Het definitieve programma werd samengesteld door State of Flux in opdracht van de Culturele Zondag DE STAD DE TOEKOMST. Dit programma was klaar in april 2014. Tussentijds vond regelmatig overleg plaats met de jonge stedelingen om de programmering verder scherp te stellen. Meerdere van hen zijn ook productioneel betrokken geweest bij de uitvoer van DE STAD DE TOEKOMST en de bibliotheek in het bijzonder.

*Voor meer informatie over co-creatie verwijzen we u naar het Co Creatie Canvas die State of Flux samen met SETUP heeft ontwikkeld. Deze is 1 december online.

CONCEPT

De bibliotheek moet dé plek zijn die haar bezoekers door ‘unknown territory’ leidt. Met de komst van digitalisering is namelijk niet alleen een overload aan kennis ontstaan maar ook een ‘rise of the expert’. In allerlei vakgebieden en niches staan experts op die hun kennis over een specifiek onderwerp (online) delen. Maar hoe halen we de echte experts en de juiste kennis naar boven? De bibliotheek is volgens de nieuwe stedeling bij uitstek de plek die deze gidsfunctie op zich zou moeten nemen met kennisdeling als belangrijk thema. Natuurlijk moet de bibliotheek daarvoor een centrale ontmoetingsplek in de stad zijn.

UITVOER

Tijdens DE STAD DE TOEKOMST vormde de Bibliotheek van de Toekomst op de Mariaplaats het kennishart van het festival. Het bijzondere Kitchen Monument – de bubbeltent van de Berlijnse urban designers Raumlabor – was dé ontmoetingsplek waar kennisdeling en curatorschap centraal stonden. Hier vertelden inspiratoren uit heel Nederland over hun stad van de toekomst en was er de mogelijkheid om te reflecteren en mee te praten. Het Utrechtse SETUP liet in een digitale installatie zien wat het kan betekenen als de bibliotheek curator van de stad is en – tegelijkertijd – de stad de curator van de bibliotheek. De internationale blog The Pop-Up City vroeg tijdens het festival, samen met een groep van de jonge stedelingen, de mening van bezoekers over het event en de stad van de toekomst. Op zondag verscheen het verslag van deze bloggers in een speciale editie van de festivalkrant. De online maakbibliotheek was aanwezig in de vorm van het mobiele Fablab Frysklab. De zaterdag werd gehost door urbanist, optimist en journalist Nathan de Groot en op zondag werden de bezoekers door programmaker en presentator Andrew Makkinga meegenomen in de fascinerende toekomst.

Sprekers waren onder andere Stef van Dongen van Enviu (Radicale Vernieuwer 2014 Vrij Nederland), Farid Tabarki (top 200 meest invloedrijke personen Volkskrant) en Yuri van Geest (Singularity University). Organisaties als DJ100, Economy Transformers, Aorta, Pakhuis de Zwijger, Utrechtse Ruimtemakers, DUS Architects en vele anderen lieten van zich horen. De afsluitende talkshow was in handen van Platform31 met Eva Brouwer (RTV Utrecht). Rond de prachtige tent was een fijne verblijfsplek onder de bomen gecreëerd met kunst, groen, mobiele tuinen en natuurlijk de informatiestand van Culturele Zondagen

EVALUATIE

De jonge curatoren hebben een thema te pakken dat niet alleen voor jongeren maar voor alle doelgroepen belangrijk is: de bibliotheek als onze gids. De bibliotheek moet deze functie de komende jaren blijven uitbouwen door een grotere connectie met curatoren, en hun kennis. Haar rol als ontmoetingsplek kan verder vorm krijgen wanneer de bibliotheek met deze functie inspeelt op de leefwereld van (delen) van haar bezoekers. Het koppelen van kennis aan eten en drinken vergroot vervolgens de verblijfskwaliteit. Voor de STAD DE TOEKOMST bleek de Kitchen Monument hiervoor een prachtige locatie. De bibliotheek als programmerende organisatie is (onderdeel van) de toekomst van de bibliotheek. Het blijkt belangrijk deze zo compact mogelijk neer te zetten. Met meerdere onderdelen die tegelijk bezocht kunnen worden en activiteiten waaraan bezoekers zelf actief een bijdrage kunnen leveren. Een innovatieve installatie moet daarbij op een centrale plek gepresenteerd worden. Boeken blijven van belang als ijkpunt voor bezoekers: op elk event horen zij een prominente plek te krijgen.

STAND VAN ZAKEN

De bibliotheek van Utrecht is volop in ontwikkeling. Het is druk op zoek naar een nieuwe locatie voor zijn hoofdvestiging waarbij onder andere het oude postkantoor op de Neude is onderzocht. De bibliotheek is zich zeer bewust van zijn nieuwe rol als programmeur en curator van de stad en neemt deze kennis mee in het ontwikkelen van zijn toekomstplannen.

[foto’s: Hanne Nijhuis Culturele Zondagen]

OPDRACHT

Wat wordt het Domplein van de toekomst? De opdrachtgevers waren Initiatief Domplein en Portico, een Europese samenwerkingsverband voor erfgoed. Met de opening van DOM under in het vooruitzicht vroegen zij zich af: Hoe kunnen historische en archeologierijke plekken zoals het Domplein de schakel vormen tussen verleden en toekomst?

WERKWIJZE

Een groep van twintig jonge stedelingen (18-23) ging in co-creatiesessies* met het vraagstuk aan de slag. Het resultaat was een programma voor het ‘Domplein van de toekomst’ dat werd gepresenteerd op de Culturele Zondag DE STAD DE TOEKOMST. In juni 2013 vond een verkennende sessie plaats over vraagstukken uit de stad gevolgd door drie werksessies in december 2013. De vijf basis ingrediënten van de co-creatiesessies: een helder vraagstuk (doel), co-creatie (vorm), input van vijf experts (inhoud) waaronder Yuri van Geest (Singularity University) en Mariska van den Bergh (Bottom-Up City), drie bijzondere sessielocaties (inspiratie) en een groep enthousiastelingen die vanuit hun intrinsieke motivatie aan de slag wilden met het onderwerp.

De jonge stedelingen hebben in januari 2014 hun slotdocument aangeleverd. Het definitieve programma werd samengesteld door State of Flux in opdracht van de Culturele Zondag DE STAD DE TOEKOMST. Dit programma was klaar in april 2014. Tussentijds vond regelmatig overleg plaats met de jonge stedelingen om de programmering verder scherp te stellen. Velen waren ook productioneel betrokken bij de uitvoer van DE STAD DE TOEKOMST.

*Voor meer informatie over co-creatie verwijzen we u naar het Co Creatie Canvas die State of Flux samen met SETUP heeft ontwikkeld. Deze is uiterlijk 1 december online.

CONCEPT

De jonge curatoren wilden erfgoed beschouwen vanuit een inhoudelijke invalshoek. De focus ligt niet op het ter plekke beleven van het erfgoed, maar op het beleven en opnieuw interpreteren van het verhaal erachter. De manier waarop is afhankelijk van het thema dat bij dat specifieke erfgoed hoort. In dit geval kozen de jonge curatoren voor het thema spiritualiteit, in de breedste zin des woord.

Het Domplein wordt het centrum van Utrecht: hier komen het hart en het hoofd samen. Je bezoekt straks niet alleen het Domplein om 2000 jaar geschiedenis te beleven, maar om tot rust te komen van de stadse beslommeringen. Zo haken erfgoed (verleden) en heden naadloos in elkaar. Het Domplein wordt zijn erfgoed: een plek voor spiritualiteit en bezinning. Kortom een plek om op te laden.

UITVOER

De uitvoer vond plaats met professionele partners uit Utrecht en daarbuiten. Op het plein zelf was onder andere een stilteruimte. In deze ruimte van Koepelkas.nl konden mensen tot rust te komen in een groene, knusse, transparante omgeving voor twee personen. In samenwerking met Rikko Voorberg en de Domkerk vond het programma Domplein Biechtplein plaats. Bezoekers lieten hun biechten achter in twee biechthokken op het plein. In de Domkerk werd hierop gereflecteerd door vier vertegenwoordigers van vier verschillende religies. In samenwerking met Yogamoves waren gedurende de zondag zes soorten yoga te volgen en in het programma ‘Van Riek tot Vork’, van Youthfoodmovement, ervaarden de bezoekers slowfood. Bovenop DOM under lieten de kunstenaars van Protospace met ‘Mijn (toekomstige) Domplein’ mogelijke opgravingen van de toekomst in 3D zien. Zij nodigden bezoekers uit mee te denken over het toekomstige Domplein. Gaudemaus presenteerde in het UCK oude muziek in een nieuwe jas. Op zaterdagavond organiseerde Le Guess Who? in het kader van het thema ‘Nieuwe Spiritualiteit’ de meditatieve lachworkshop van de 70-jarige soundhealer Laraaji (New York).

EVALUATIE

Het ‘Domplein van de toekomst’ werd een mooi en kwalitatief programma dat meer dan 1.000 bezoekers trok. Het liet zien hoe het Domplein in de toekomst, vanuit zijn erfgoed, tot een belangrijk ontmoetingscentrum van de stad kan fungeren. Vooral de kruisbestuiving tussen bezoekers die ’s ochtend naar de kerkdienst in de Domkerk kwamen en het eventprogramma op het Domplein was mooi om te zien: oude en nieuwe vormen van spiritualiteit kwamen samen. Het programma ‘Mijn toekomstige plein’ was belangrijk voor de opdrachtgevers en trok veel mensen. Je kunt je wel afvragen of deze voldoende aansloot op de totale uitstraling die je wilt laten zien. Voor een volgend programma is het verder van belang meer horeca en muziek te programmeren voor een nog grotere verblijfskwaliteit.

De les voor het programmeren van pleinen als het Domplein: ga uit van de (inhoudelijk) kracht van het plein, houd je focus scherp op wat je wilt uitdragen, zet innovatieve programmering neer en zorg voor voldoende redenen om zo lang mogelijk op het plein te verblijven.

STAND VAN ZAKEN

Initiatief Domplein wil het thema ‘Nieuwe Spiritualiteit’ verder uitbouwen en als leidraad gebruiken voor toekomstige programmering.

[foto’s: Hanne Nijhuis Culturele Zondagen]

Geen andere plek die ik ken, draagt zo duidelijk uit wat creativiteit voor een gebied kan betekenen als de omgeving rond de Tolhuistuin. Na diverse soorten investeringen gedurende zo’n 10 jaar begint dit gebied datgene te worden wat oud-stadsdeelvoorzitter Rob Post voor ogen moet hebben gehad: een nieuw en inherent creatief Amsterdam. Een Amsterdam dat veel gaat betekenen voor de rest van de stad en voor de rest van Amsterdam-Noord.

De meest duidelijke kentering in het imago van het ‘achtergestelde’ Noord was de verrassende komst van het EYE Filmmuseum. Een prachtig modern gebouw ontworpen door het Weense architectenbureau Delugan Meissl. De verwachting van 500.000 bezoekers per jaar is in het eerste jaar ruim overtroffen met 800.000 bezoekers. De hernieuwde aantrekkingskracht van Amsterdam-Noord werd onderstreept en verder aangeslingerd.

De ware basis van deze aantrekkingskracht lag echter al veel eerder. Het EYE had grond nodig om op te kunnen bouwen en dit pad werd onder andere geplaveid door alle tijdelijke interventies van de Tolhuistuin en zijn creatieven er om heen. Door de TeC ambities van het A-Lab, de kunstenaars in de Van der Pekbuurt en alle andere succesvolle pioniers in Noord zoals de Noorderparkkamer, het NDSM terrein, het voormalige Storkterrein en de ondernemers hier omheen die hun dromen aan het verwezenlijken zijn. Het EYE kwam terecht in een warm bad waar het zijn wildste dromen kon waarmaken. Het geheel aan bijzondere programmering en plekjes werd opgepikt door de internationale pers waaronder de New York Times en de BBC.

Nu staan we aan het begin van weer een nieuwe en zeer spannende fase: de ontwikkelingen zetten zich in sneltreinvaart door. A’DAM komt eraan in de overhoekstoren met een 360 graden ronddraaiend observatiedeck, restaurants, nachtclub, kantoren en hotel. Das Arts is geland met onderdelen van de opleiding theater en dans van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten in het Grootlab. Links achter de Tolhuistuin komt een groot hotel en congrescentrum van 50.000 m2. Zoals Hans Gerson (oud directeur Projectbureau Noordwaarts) het verwoord: “Het grote geweld komt eraan”.

Is het erg dat grote commerciële partijen naar Noord komen? Nee integendeel. Eindelijk gaat gebeuren wat al jaren de bedoeling is en wat een enorme boost zal betekenen voor het stadsdeel. Het grote geweld kan uiteindelijk wel tot een meer commercieel en eenzijdig aanbod leiden. En dit vraagt om een belangrijke bewustwording. Amsterdam-Noord ademt en leeft op dit moment door de creatieve geesten die hier werken en wonen en de creatieven die dit als gevolg aantrekt. Zij zorgen dat oude en nieuwe bewoners betrokken blijven bij de ontwikkelingen in het stadsdeel en zij hebben ruimte nodig om nieuwe ideeën op te doen en connecties te kunnen leggen.

Is het erg als de creatieve pioniers verdwijnen? Dat hangt er natuurlijk vanaf aan wie je het vraagt maar ik zeg ja. Zij zijn de ziel van het nieuwe Amsterdam-Noord. Zij zorgen dat er leefbare plekken blijven die dicht op de bewoners en ondernemers van Noord zitten. Zij zijn de schakel tussen oud en nieuw, tussen commercieel en kleinschalig en zij zorgen dat Amsterdam-Noord zich zal blijven vernieuwen en dus nieuw publiek kan blijven trekken.

Ik vraag alle ondernemers, ambtenaren, woningbouwcorporaties en projectontwikkelaars: onderneem, vernieuw én koester de diversiteit van dit stadsdeel en de pioniers die de vernieuwing mogelijk maken. Zij verzekeren dat Amsterdam-Noord blijvend aantrekkelijk is.

Blog: Donica Buisman